PENGETAHUAN ALAM DALAM ADAT DAN BUDAYA DAYAK MAANYAN

KONDISI LAUT

April - Oktober                       : Perkiraan laut tenang

Oktober - April                       : Perkiraan laut bergelora

NAMA BULAN

Pedoman untuk musim bercocok tanam, berburu, mencari ikan dll :

Kasa : Agustus

Karu : September

Katiga : Oktober

Kapat  : November

Kalima : Desember

Kaenem : Januari

Kapitu : Februari

Kawalu : Maret

Kasanga : April

Kasapuluh : Mei

Kasawalas (Pilemmah) : Juni

Kaduawalas (Pilayu) : Juli

WAKTU

WAKTU	PUKUL
Kaiyat	06.00 – 07.00
Mate anrau mammai tummang sunruk	07.00 – 08.30
Tangah naik	08.30 – 10.00
Mammai saetu	10.00 -  11.30
Saetu	11.30 -  12.00
Tangar saetu	12.00
Luah saetu (kile)	12.00 – 13.30
Mate anrau mihantak (kile tummang)	13.30 -  15.30
Mate anrau hang papuru kayu	15.30 -  16.30
Mate anrau hang papuru pua’I	16.30 -  17.30
Kariwe (kiauwangking maeau)	17.30 -  18.00
Sirum (haliling maeau)	18.00 -  18.30
Tukan iyeng	18.30 -  19.00
Kamalem	19.00 -  21.00
Nyungkat penah malem	21.00 -  23.00
Penah malem	23.00 -  24.00
Luah penah malem	24.00 -  02.00
Damihari hante (manu nanru hinra)	02.00 – 04.00
Damihari rumis (manu nanru hanrueh)	04.00 -  05.30
Singkat raa’i	05.30 -  06.00

MATA ANGIN

mate anrau welum               : Timur

mate anrau matei                 : Barat

sawalang kawi                     : Utara

sawalang kawan                  : Selatan

ILMU BINTANG

Kaliyangan Nabe                             : Krux

Pusi Magariwai                                : Orion

Sungkang Wawui                            : Taurus

Ulet Wadi                                           : Peades

Dada Awahat                                    : Aquilla

Tadi Puhet Awahat                          : Sagita

Puhet Awahat                                  : Lira

(Nara Sumber : Karno A. Dandan)